Một hôm, tôi đang nói chuyện với vợ về nguyên nhân dẫn đến hiện tượng bất hòa của các gia đình hiện nay, thì vợ tôi có nói rằng: “Gia đình bất hòa là bởi vì mỗi thành viên đều không cam chịu số phận, đều tìm đủ mọi lối thoát, đẫn đến luân thường đạo lý hỗn loạn”. Câu nói này khiến tôi có suy nghĩ về “chấp nhận số phận”.

Trong Văn hóa truyền thống giảng sự cam chịu số phận, không giảng đấu tranh, chiến đấu. Thực tế nhìn vào hoàn cảnh sống của người xưa từ những kinh điển văn hóa truyền thống, thì việc “chấp nhận số phận” không phải là một thái độ sống tiêu cực.

Người xưa đã nhận biết được “mệnh trời”, nhận biết được quy luật của vũ trụ, chiểu theo nguyên lý của trời, minh bạch nguyên lý thiện ác hữu báo, gặp thiện ác thị phi đều chọn các mà đối diện, học theo người hiền, như vậy thái độ “chấp nhận số phận” này có thể xem là tiêu cực chăng?

Lựa chọn làm người tốt trời cao ban phước lành

Diêu Thì là một vị quan coi ngục thời đại nhà Tống. Tể tướng Trương Bang Xương, là anh em cùng tộc với Trương Mỗ, đã bị bắt vì tội danh mưu phản. Trương Mỗ và gia đình anh ta cũng bị bắt bỏ tù.

Trương Mỗ cảm thấy rằng mình chắc chắn sẽ chết, một ngày nọ bèn nói với Diêu thì: “Tôi đoán rằng tôi phải chết là không còn nghi ngờ gì nữa, tôi có một ít vàng cất giấu trong phòng tối, ông có thể lấy nó ra và âm thầm mua giúp tôi một chút độc dược. Khi nào triều đình tuyên án, tôi và gia đình sẽ cùng tự sát. Sau này việc ma chay, tôi cũng nhờ cả vào anh”.

Diêu Thì an ủi anh ta và nói: “Triều đình đang thực hiện rộng rãi sự quản lý nhân từ, đối với tù nhân đều xử lý khoan hồng. Tôi sẽ thăm dò tin tức cho ông trước, nếu đúng là tội không thể tránh khỏi, thì tiên sinh làm điều này không phải là quá muộn”.

Sau đó Trương Mỗ được trắng án sau cuộc điều tra, rằng anh ta không tham gia vào cuộc nổi loạn. Trương Mỗ rất cám ơn Diêu Thì vì đã cứu gia đình anh ta một mạng và muốn tặng cho Diêu thì 100 lượng bạc, Diêu Thì đã từ chối.

Tuy nhiên, Diêu Thì lúc đó lại không có con trai, sau sự việc này, ông sinh liên tiếp 8 người con trai, đều là những người rất tài giỏi, nổi tiếng, liên tiếp đỗ đạt trong các kỳ thi khoa cử, và sau này đều trở thành danh nhân.

Diêu Thì không lợi dụng tình cảnh nguy hiểm của người khác mà trục lợi, anh ấy chọn lòng tốt, từ đó thay đổi vận mệnh của mình.

“Chấp nhận số phận” không có nghĩa là chỉ chờ may rủi

Tôi cho rằng” chấp nhận số phận” là không làm gì cả là không đúng, người ta vẫn có những hoạt động cơ bản như học tập, làm việc, có cuộc sống và các hoạt động tương tác giữa các cá nhân với nhau một cách bình thường.

“Định mệnh” là quy luật của tự nhiên, tôi tin vào số phận, thiện ác đều có báo, đứng trước lựa chọn giữa thiện và ác tôi chọn lấy việc thiện mà hành xử bởi vì khi làm điều thiện, điều tốt chúng ta sẽ được Trời, Phật phù hộ, ban phước lành để có một tương lai tốt đẹp hơn.

Và ắt hẳn thái độ của tôi đối với những việc may rủi cũng tích cực hơn nhiều.

Tuy nhiên hiện nay, ý nghĩa của “chấp nhận số phận” đã bị bóp méo thành “không cần làm gì cả, chỉ ngồi chờ miếng bánh từ trên trời rơi xuống”, trở thành một thứ mê tín phong kiến, phủ nhận quy luật “thiện ác hữu báo” của tự nhiên.

Chúng ta thường xuyên bị nhồi nhét và sử dụng các từ ngữ như “phấn đấu” “chiến đấu”, “đấu tranh”, “cá lớn nuốt cá bé”…

“Thay vì chấp nhận số phận” thì chúng ta làm điều ác thay vì tích đức làm điều tốt thì chúng ta làm mọi việc để tranh đoạt quyền lợi. Bởi chúng ta đã lấy đấu tranh và đấu tranh để làm triết lý sống của mình, coi đó là một thái độ sống tích cực.

Nếu chúng ta nói “thuận theo tự nhiên” sẽ khiến nhiều người phá lên cười, coi đó là lười biếng và không có chí tiến thủ.

Hôm nay khi mà đạo đức cuả con người đã bại hoại, nền văn hóa truyền thống bị phá hủy, khiến cho văn hóa biến dị ảnh hưởng sâu rộng vào mối quan hệ của mỗi gia đình, mỗi con người.

Đứng trước đủ thứ khó khăn, cơm áo gạo tiền, bệnh tật, người ta cũng dễ dàng li hôn, phá bỏ mối quan hệ gia đình. Người ta nghĩ rằng li hôn chính là cách để mở ra cánh cửa cho một hạnh phúc mới.

Nhưng cuộc sống không hạnh phúc như tưởng tượng, con người không chấp nhận số phận, không thừa nhận Trời Phật, không tin duyên chồng vợ là do duyên số, do Trời Phật sắp đặt, không tin mọi nạn tai trong cuộc sống này đều là do việc mình làm ác mà tạo ra trước kia, cách nhanh nhất để có tương lai tốt đẹp hơn chính là nhanh chóng hoàn trả những nợ nần này, cho nên con người lại tiếp tục hành ác, đay nghiến, phẫn nộ và oán hận khiến cho nghiệp lực ngày càng chồng chất và cuộc sống ngày càng thêm nhiều đau khổ.

Phần kết

Như vậy chúng ta đã hiểu hơn về thuyết “định mệnh” hay thái độ “chấp nhận số phận” của người xưa. Mỗi người chúng ta ai cũng mong muốn có được một cuộc sống tốt đẹp, nhưng để đạt được điều đó chúng ta phải hiểu được “nhân quả” và có thái độ đúng đắn với những sự việc chúng ta gặp trong cuộc sống.

Tìm hiểu về văn hóa truyền thống là cách nhanh nhất để chúng ta có thể tìm về bản chất tốt đẹp của mình và có thái độ sống tích cực trong xã hội ngày nay.

Trách nhiệm của chúng tôi là lan tỏa vẻ đẹp của nền văn hóa truyền thống đã thất truyền thông qua những câu chuyện, bài học nhân sinh hay những nhân vật cổ xưa. Kính chúc quý độc giả sẽ sớm tìm thấy câu trả lời mình đang tìm kiếm.

Biên tập Minh Thư
Theo zhengjian