Cổ nhân đã để lại cho chúng ta một kho tàng những lời khuyên, bài học quý giá, còn vẹn nguyên giá trị đến bây giờ. Ẩn chứa trong mỗi câu châm ngôn là triết lý nhân sinh, là những thăng trầm từng trải, sâu sắc và ý nghĩa bất chấp sự thay đổi của thời gian.

Trong lòng có ơn, trong mệnh có phúc

Một người luôn có lòng biết ơn ắt là kẻ lương thiện, có trái tim ấm áp và tâm địa trong sáng. Họ mãi mãi ghi nhớ những điều tốt đẹp mà người khác đã làm cho họ. Cũng nhờ thế, mỗi ngày của họ đều tràn ngập ánh sáng, được nhiều người yêu mến.

Thà rằng ăn cháo mà vui, còn hơn cơm thịt bùi ngùi mày chau

Câu nói này của cổ nhân có nghĩa là, không có gì đáng quý hơn sức khỏe, niềm vui và sự hạnh phúc. Thà rằng ta hụp vài ngụm cháo mà thấy lòng vui vẻ, thư thái còn hơn ăn sơn hào hải vị mà bực bội, tức giận.  Chẳng lo chịu khổ chịu mệt, chỉ cần vui vẻ hạnh phúc là được rồi.

Không sợ mặt đỏ Quan Công, chỉ e nhếch miệng Bồ Tát

Người ngay thẳng, chính trực dù có không may nảy sinh mâu thuẫn, xích mích với ai thì cũng dễ bỏ qua

Người ngay thẳng, chính trực dù có không may nảy sinh mâu thuẫn, xích mích với ai thì cũng dễ bỏ qua. Với họ, đó chỉ là những vấn đề nhỏ, có thể giải quyết được, chợt đến chợt đi, chẳng để trong lòng. 

Cũng vì thế, họ chẳng bao giờ ngấm ngầm làm hại bạn sau lưng, luôn trực diện đối đáp. Chính những kẻ đạo đức giả thích tỏ ra độ lượng, khẩu Phật tâm xà mới là những người khó ứng phó nhất.

Trường Giang không chê dòng chảy nhỏ, Thái Sơn không chọn lựa đất đá

Đi tốt mỗi bước một cách thực tại, kiên định đến cùng mới có khả năng đạt được thành tựu. Ngoài ra, câu này còn có thêm một tầng hàm nghĩa: Chỉ khi có khả năng bao chứa, dung nạp thì mới có thể trở nên vĩ đại. Chỉ những người với tấm lòng đủ rộng lớn mới có dũng khí ‘biển nạp trăm sông’.  

Cá chép lớn bơi ở hồ, không bằng diếc nhỏ đặt trên bàn

Câu nói này có nghĩa là, không nên chạy theo những thứ phù phiếm, hão huyền,bỏ gần tìm xa. Bạn càng không phải hâm mộ, ghen tị với người khác, bởi điều đó chỉ khiến bạn phiền lòng.

Tựa như cá diếc kia dù nhỏ bé, nhưng bạn có thể thấy và chạm vào nó. Còn cá chép kia dù có lớn biết mấy, cũng chỉ là cá trong hồ khó nắm bắt. Hãy trân trọng tất cả những gì chúng ta đang có.

Biến to biến nhỏ là rồng, chỉ to không nhỏ là sâu

Mọi hành động dủ lớn hay nhỏ đều có thể biểu hiện ra trí tuệ và ý chí một người

Rồng có khả năng biến hóa, khi thì to lớn phun sương nuốt mưa, khi lại thu nhỏ ẩn sâu dưới đáy biển. Con người cũng vậy, biết khi nào ngẩng đầu kiêu hãy, lúc nào cúi đầu ẩn nhẫn mới là trí tuệ.

Mọi hành động dủ lớn hay nhỏ đều có thể biểu hiện ra trí tuệ và ý chí một người. Đại trượng phu co được, giãn được, không phải lúc nào cũng phải gồng lên. Thế sự biến đổi khôn lường, cần học cách nhìn tình thế mà cư xư.

Lời người nhà như gió thoảng bên tai, lời kẻ lạ tựa kinh vàng chữ ngọc

Chúng ta thường dễ bỏ qua lời khuyên của những người gần gũi thân thiết, mà lắng nghe lời người ngoài. Nguyên do là to coi tình cảm và lòng tốt của người nhà như là lẽ đương nhiên. Họ tất nhiên cũng hiếm oán trách bạn, bạn cũng vì thế mà ngó lơ họ.

Trong khi đó, chỉ cần là người ngoài nói, dù là vô thưởng vô phạt, ta cũng sẽ lắng nghe. Chỉ đến khi người thân mất đi, hoặc không còn khuyên nhủ nữa, bạn quay đầu nhìn lại có hối hận cũng đã muộn.

Không sợ Mã Vương ba mắt, chỉ sợ người mang hai lòng

Mã Vương gia với ba con mắt trong truyền thuyết quả thực rất đáng sợ, nhưng càng đáng sợ hơn là những người lòng dạ khó dò. Thành lũy đều là do công kích từ nội bộ bên trong mà bị phá. Đối thủ dù có mạnh đến mấy cũng không thể nào chống lại được sự đồng tâm hiệp lực của mọi người, chỉ e có kẻ lòng mang hai ý, bán đứng bạn bè.

Vì vậy, khi kết giao cùng người khác nhất định nên thận trọng. Đường xa biết sức ngựa, ngày lâu rõ lòng người. Những tình bạn đã trải qua năm dài tháng rộng mà vẫn bền chặt càng xứng đáng để ta trân trọng và tín nhiệm.

Trời không sinh người vô dụng, đất không mọc cỏ vô danh

Vạn vật sinh ra trên đời đều có ý nghĩa riêng, trời xanh đã sinh ra cho bạn cái tài, ắt có chỗ cần dùng

Vạn vật sinh ra trên đời đều có ý nghĩa riêng, trời xanh đã sinh ra cho bạn cái tài, ắt có chỗ cần dùng. Bạn chẳng cần phải ngưỡng mộ người khác, bởi ai ai cũng là độc nhất vô nhị, đều đáng quý như nhau. Tìm ra điểm tốt đẹp của mình, không ngừng cải thiện nó, bỏ đi thói quen xấu, đó đã là thành công.

Suốt đời chỉ đo người dài ngắn, cớ sao không tự xét chính mình

Có những người cả đời chỉ biết bắt bẻ, bới móc khuyết điểm của người khác mà không quay đầu lại nhìn xem bản thân còn điều gì thiếu sót. Chúng ta nên nhìn vào ưu điểm của người khác nhiều hơn, đồng thời tìm kiếm ở bản thân những chỗ còn chưa hoàn thiện, và nỗ lực sửa đổi nó. Đó mới là những gì chúng ta nên làm. 

Tổng hợp

Xem thêm: Cổ nhân dặn rằng: “Thua bởi kiêu ngạo, thất bại do lười biếng”, có nghĩa là gì?