[ad_1]

“Nghèo mà không oán, khó thay! Giàu mà không kiêu, dễ thay!”: 50 câu nói của Khổng Tử giúp bạn đổi đời
Nguồn ảnh: Ghép minh họa

Người không lo xa tất có nỗi ưu phiền gần

Người không suy nghĩ về tương lai, nhất định sẽ có nỗi ưu phiền gần ngay trước mắt.

Người trí dũng ưa thích nước, người nhân nghĩa ưa thích núi

Người thông minh trí huệ yêu thích nước, người có nhân đức yêu thích núi.

Chu Hy chú câu này là: “Người trí đạt sự lý thông suốt mọi lẽ không bị đình trệ, giống thể của nước, cho nên ưa thích nước. Người nhân ổn định nghĩa lý, trước sau không thay đổi, giống đức của núi, cho nên ưa thích núi”.

Điều gì mình không muốn, đừng làm cho người.

Thứ mình không muốn, thì cũng đừng cưỡng chế lên người khác.

Nói được làm được, nói phải giữ lấy lời

Khi kết thâm giao, nhất định phải đặt chữ Tín lên hàng đầu, nói được làm được.

Quân tử hòa nhi bất đồng, tiểu nhân đồng nhi bất hòa

Bậc quân tử hòa đồng nhưng không mù quáng phụ họa theo đám đông, còn tiểu nhân hùa theo đám đông như không thể hòa nhập.

Chảy đi hoài như thế kia, ngày đêm không ngừng

Thời gian trôi như nước chảy, một đi không trở lại! Ngày đêm chảy không ngừng.

Như cắt như giũa thật chăm chỉ, như dùi như mài thật tinh tế

Tu dưỡng hoàn thiện bản thân, cũng giống như khắc ngọt vậy, giống như tạc đá, đều cần phải dụng tâm và đặt công phu vào đó.

Đạo bất đồng bất tương vi mưu

Lập trường và quan điểm không giống nhau, thì cũng sẽ không thể thảo luận, lập kế hoạch với nhau

Thi tam bách, nhất ngôn dĩ tế chi, viết “tư vô tà”

Kinh Thi có ba trăm thiên, một câu đủ bao quát tất cả, là “tư tưởng thuần chính”, không có thứ tà ác.

Ngô thập hữu ngũ nhi chí vu học, tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất hoặc, ngũ thập nhi tri thiên-mệnh, lục thập nhi nhĩ thuận, và thất thập nhi tùng tâm sở dục bất du củ.

Ta tới mười lăm tuổi mới chuyên-chú vào việc học, ba mươi tuổi mới tự-lập, bốn mươi tuổi mới thấu-hiểu hết sự lý trong thiên-hạ, năm mươi tuổi mới biết mệnh trời, sáu mươi tuổi mới có kiến-thức và kinh-nghiệm hoàn-hảo để có thể phán-đoán ngay được mọi sự-lý và nhân-vật mà không thấy có điều gì chướng-ngại khi nghe được, và bảy mươi tuổi mới có thể nói hay làm những điều đúng theo ý-muốn của lòng mình mà không ra ngoài khuôn-khổ đạo-lý.

Ôn cố nhi tri tân, khả dĩ vi sư hĩ

Ngẫm nghĩ việc xưa để hiểu việc nay, hành vi đáng làm thầy người khác. Cũng có ý nói: “Lúc ôn tập kiến thức cũ, có thể có lĩnh hội mới, phát hiện mới, thì có thể làm thầy giáo được vậy.”

Quân tử chu nhi bất tị, tiểu nhân tị nhi bất chu

Người quân tử hòa đồng nhưng không thông đồng, kẻ tiểu nhân thông đồng nhưng không hòa đồng

Tri chi vi tri chi, bất tri vi bất tri, thị tri dã.

Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết, thái độ đó mới là thông minh, trí huệ.

Thị khả nhẫn, thục bất khả nhẫn dã!

Khổng tử vị Quí thị bát dật vũ ư đình: “Thị khả nhẫn dã, thục bất khả nhẫn dã”.

Dịch. – Khổng tử bàn về việc Quí Thị dùng vũ “bát dật” (của thiên tử) ở đại sảnh (họ Quí), bảo: “Việc đó nhẫn tâm làm được thì việc gì mà không nhẩn tâm làm được?”

Đạo thính nhi đồ thuyết, đức chi khí dã

Nghe và phát tán những tin đồn không được kiểm chứng, cũng bằng như đánh mất đạo đức của chính mình.

Triêu văn Đạo, tịch tử khả hĩ

Sáng nghe Đạo, tối chết cũng cam

Tứ hải chi nội, giai huynh đệ dã

Thiên hạ rộng lớn, đi đến đâu cũng có bạn bè.

Quân tử dụ vu nghĩa, tiểu nhân dụ vu lợi

Quân tử hiểu về điều nghĩa, tiểu nhân hiểu về điều lợi.

Kiến hiền tư tề yên, kiến bất hiền nhi nội tự tỉnh dã

Khổng Tử nói: “Thấy người tài đức hơn mình thì nghĩ làm sao để được như họ, thấy người không hiền thì lòng tự kiểm điểm lại mình (để không phạm khuyết điểm như họ).

Bần nhi vô oán, nan, phú nhi vô kiêu, dị

Đức Khổng Tử nói: “Nghèo mà không oán hận, khó, giàu mà không kiêu căng, dễ”.

Đức bất cô, tất hữu lân

Người có đạo đức thì không lẻ loi, tất có quý nhân phù trợ.

Hủ mộc bất khả điêu dã, phẩn thổ chi tường bất khả ô dã

Tể Dữ ngủ ban ngày, Khổng tử nói: Gỗ mục thì không thể đẽo thành công cụ, bức tường bằng đất xấu không thể quét vôi mới được. Còn gì để trách cứ anh ấy nữa. Khổng tử nói thêm:trước đây ta chỉ nghe người khác nói thì tin (anh ta), bây giờ ta nghe rồi còn phải quan sát (anh ta) nữa. Tể Dữ ngủ ngày khiến ta thay đối suy nghĩ (về anh ta).

(Chú thích: Khổng tử khuyên trò học tập tích cực…Tể Dữ nói thì hay nhưng không chăm chỉ. Nay thầy Khổng chính mắt nhìn thấy mới đánh giá đúng về anh ta).

Thính kì ngôn nhi quan kì hạnh

Khi phán đoán một người, cần nhìn xem anh ta nói gì, quan sát ngôn hành cử chỉ của họ, mới có thể phán đoán một cách toàn diện được.

Mẫn nhi hiếu học, bất sỉ hạ vấn, thị dĩ vị chi Văn

Người thông minh hiếu học sẽ không ngại thỉnh giáo người ở dưới mình, người có học vấn kém hơn mình.

“Tam tư nhi hậu hành”

Gặp bất kì sự việc gì thì cần suy đi tính lại 3 lần, sau đó mới hành động.

Chất thắng văn tắc dã, văn thắng chất tắc sử, văn chất bân bân, nhiên hậu quân tử

Chất phác thắng văn nhã thì là người quê mùa, văn nhã thắng chất phác thì là người chép sử (giữ việc văn thư), văn và chất đều nhau mới là người quân tử.

Tri chi giả bất như hiếu chi giả, hiếu chi giả bất như lạc chi giả

Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học không bằng vui say mà học.

Xảo ngôn lệnh sắc, tiên hĩ nhân

Người có lời nói xảo quyệt hoa hoè là người không có lòng tốt

Mặc nhi thức chi, học nhi bất yếm, hối nhân bất quyện, hà hữu ư ngã tai?

Khổng Tử: Lặng yên nhớ điều đã học, kiên trì học tập không biết chán, dạy bảo người khác không biết mệt mỏi, ta đã làm được việc nào trong ba việc ấy?

Bất nghĩa nhi phú thả quý, vu ngã như phù vân

Bất nghĩa thì dù giàu sang, đối với ta như phù vân.

Lan Hòa biên dịch
Nguồn: Sound Of Hope – Ngô Vĩnh Kiện

Xem thêm

[ad_2]