Hiểu biết dạy ta khiêm tốn, ngu si dạy ta kiêu ngạo

Cổ nhân có câu: “Khiêm tốn thì hưởng lợi, ngạo mạn thì chiêu mời tai họa”, khiêm tốn là một đức tính tốt đẹp được người xưa vô cùng ca ngợi. Tính cách dễ gần, cởi mở, đối xử khiêm tốn với người khác,… điều này không chỉ tu dưỡng bản thân, mà còn tránh được bao mối hiểm họa. Con người sở hữu đức tính ‘khiêm tốn’ tốt đẹp này, đi đâu, làm việc gì cũng đều được mọi người đón nhận, yêu thương và giúp đỡ.

Cổ nhân có câu: “Đất thấp thành biển, người thấp thành vua, càng khiêm tốn thì càng vĩ đại”, từ xưa đến nay, những người thực sự lợi hại và xuất chúng, họ đều là những người khiêm tốn. Họ không bao giờ khoa trương, tự đề cao và đánh bóng thành tựu của bản thân, họ chỉ âm thầm tích lũy năng lượng, chờ đợi để tỏa sáng.

Tri thức dạy ta khiêm tốn, ngu si dạy ta kiêu ngạo

Khiêm tốn là nền tảng của sự tu dưỡng bản thân, dù ở đâu cũng phải biết cách hiểu và tôn trọng người khác, sắc sảo mà không bộc lộ, cao quý mà không tự cao, hãy để lại một dư vị tốt đẹp cho đối phương.

Lý Hồng Chương là một vị quan đại thần cuối thời nhà Thanh. Một lần, ông đến Nam Kinh để giải quyết công chuyện, khi đi qua quê hương của mình, ông tiện đường ghé thăm người thầy của mình là Từ Tử Linh. Vừa tới cổng nhà, nhìn thấy Lý Hồng Chương trong quan phục trang nghiêm và cao quý, thị vệ vội vàng trình bẩm lên trên.

Lý Hồng Chương ngăn cản thị vệ, yêu cầu họ không cần thiết trình bẩm lên thầy, sau đó ông hỏi mượn một bộ y phục bình dân.

Người hộ tống ông không hiểu, bèn hỏi: “Ngài định mặc y phục thường dân để làm gì vậy?”

Lý Hồng Chương nói: “Khi ta mặc bộ y phục của quan tước sẽ thể hiện trước mặt thầy ta thân phận cao qúy, nhất định sẽ làm cho thầy cảm thấy khó chịu, trong tâm có chút áp lực. Chi bằng, ta chọn một bộ y phục thường dân, như vậy sẽ khiến thầy cảm thấy thoải mái, không có cảm giác xa lạ”.

Một người thực sự có tấm lòng khiêm tốn, cho dù họ đạt được những thành tựu phi thường, nhưng khi đối mặt với thế nhân, họ vẫn giữ được sự khiêm nhường, chú trọng sự tu dưỡng của bản thân. Dù ở vị trí cao nhưng họ cũng không vì thế mà kiêu ngạo, ức hiếp kẻ dưới.

Vương Dương Minh đã từng nói: “Vạn cái tội, trăm cái ác, hết thảy đều từ kiêu ngạo mà sinh ra”, tự mãn và kiêu ngạo, đó là căn nguyên của hết thảy tội ác. Làm người cần phải học cái đức tính khiêm nhường, kính cẩn. Khiêm tốn và thận trọng, đó chính là ‘chìa khóa’ giúp ta duy trì bước trên đoạn đường dài.

Khiêm tốn là một loại tu dưỡng bản thân, dù thành công hoặc danh tiếng cao đến mấy, cũng phải nhớ hạ thấp ‘cái tôi’ của mình, học cách tôn trọng người khác, giữ thể diện cho người khác, đó cũng chính là lưu lại con đường tốt nhất cho bản thân.

Nước càng sâu thì càng tĩnh, người càng hiểu biết thì càng khiêm nhường

Trong văn hoá truyền thống, khiêm nhường là việc đặt trung tâm điểm của đời sống chúng ta nơi Thượng đế, chứ không phải nơi chính bản thân chúng ta. Điều đó nghĩa là chấp nhận rằng, mình không phải là cái rốn, là trung tâm của cả cái vũ trụ này.

Khiêm nhường được các bậc thầy tâm linh hiểu là: Một sự tự ý thức có tính quả cảm, giúp chúng ta trở nên trưởng thành hơn, ý thức rõ hơn về sự mỏng giòn và các giới hạn của bản thân, chứ không phải là cố ra vẻ trong một điệu bộ không phải là con người thật của chúng ta.

Trong lịch sử xa xưa, các bậc Thánh hiền rất coi trọng lòng bao dung. Lão Tử đã nói rằng nguyên do sông và biển mênh mông sâu thẳm là bởi nước biết hạ mình chỗ thấp, tiếp nhận lấy nước từ từng nhánh sông khe suối nhỏ bé. Vì ở chỗ thấp nên làm vua trăm họ. Nước luôn luôn vị tha, bao dung bất luận ân oán đúng sai.

Một người luôn cho mình là quan trọng, ôm giữ quan điểm của mình tới cùng mà không buông thì tâm hồn không thể rộng mở, đời sống vì thế sẽ nghèo nàn vô vị.

Khiêm tốn không có nghĩa là không biết giá trị của mình, mà ngược lại là hiểu rõ bản thân mình, không ngừng tiếp thu, không ngừng bồi dưỡng. Sách cổ có viết rằng “Biết dung nạp sẽ thành vĩ đại”, tâm càng rộng lớn thì càng dung nạp được nhiều.

Người khiêm nhường đích thực và sống thật sẽ luôn mang bên mình nguồn năng lượng tích cực giúp cho người khác cũng cảm thấy vui, cảm thấy thoải mái. Người ta thấy mình chẳng phải sống thủ thế, phòng vệ vì người khiêm nhường chẳng bao giờ sống theo kiểu xù lông nhím thủ thế, hay áp đặt ý kiến của mình lên người khác.

Khi mắc lỗi, người khiêm nhường biết cách nhìn ra ngay, họ xin được tha thứ, được giúp đỡ, và công khai nhìn nhận những thiếu sót của mình. Họ dễ gần vì họ không có ý định áp đặt ý kiến của mình, hay có nhu cầu phải là người lúc nào cũng đúng.

Nước càng sâu thì càng tĩnh, người càng hiểu biết thì càng khiêm nhường. Nếu có thể bình tâm tĩnh khí, từ bi và bao dung với người khác, ta sẽ học được cách lắng nghe họ mà lại không cường điệu, khoa trương chính mình. Khiêm tốn là một mặt của bao dung và lòng bao dung là một phương diện của cái thiện, mang người ta lại gần nhau hơn, sống an hòa bên nhau.

Lan Hòa 
Nguồn: Secretchina – Wendy