F0 đến với chứng khoán: Thiên tài đầu tư hay kẻ khù khờ may mắn?

F0 đến với chứng khoán: Thiên tài đầu tư hay kẻ khù khờ may mắn?

Như một số nhà đầu tư chỉ ra, trong 1 năm mà VN-Index chứng kiến 60% phiên tăng điểm và 90% mã tăng giá, nhắm mắt mua đại cũng lãi. 2021 lại là một năm mà ranh giới giữa tài năng và sự may mắn bị xóa nhòa.

Trong 1 năm mà kinh tế lao đao vì dịch bệnh và các kênh đầu tư khác bế tắc, thị trường chứng khoán thể hiện mình là một kênh đầu tư mang sức lôi cuốn khó cưỡng với thanh khoản cao, yêu cầu vốn thấp và giao dịch dễ dàng với ứng dụng trên điện thoại thông minh.

N. H. (24 tuổi), một nhân viên ngân hàng top đầu tại Việt Nam, chỉ nghe tới chứng khoán trên ghế nhà trường nhưng chưa có một trải nghiệm thực tế nào. Mãi cho tới gần đây, cô cũng bị cuốn vào cuộc chơi chứng khoán khi nhận thấy niềm ham mê của những đồng nghiệp với thị trường và nhận thấy mình có thể kiếm thêm thu nhập với lượng tiền nhàn rỗi. Đến nay, H. vẫn có lãi, nhưng phần lớn mã cổ phiếu mà cô mua đều là từ khuyến nghị của người khác.

Ở một trường hợp khác, B. (29 tuổi) – nhân viên IT của một tập đoàn nước ngoài – bước chân vào thị trường từ quý 2/2021 khi mà công việc của anh bị tác động bởi dịch bệnh. B. chia sẻ bên cạnh công việc chính, anh cũng dành thời gian để nghiên cứu báo cáo, nghe ngóng thông tin để chọn cổ phiếu. Đến nay anh cũng lãi hơn 30%.

Tương tự, A. (29 tuổi) – nhân viên tại một công ty xổ số lớn ở Việt Nam – cũng lãi hơn 20% nhờ đầu tư chứng khoán từ đầu năm 2021, dù rằng cô chỉ dành thời gian rảnh rỗi vào cuối tuần để nghiên cứu cổ phiếu.

Giống như H., B. và A., hơn 1.5 triệu nhà đầu tư mới đã gia nhập thị trường trong năm 2021, phần lớn đều chưa có quá nhiều kiến thức về thị trường, xem đầu tư chứng khoán là nghề tay trái để kiếm thêm thu nhập giữa lúc công việc chính bị tác động vì dịch bệnh và thiếu vắng kênh đầu tư hấp dẫn.

Tuy nhiên, nếu cho rằng những nhà đầu tư tay ngang thiếu kiến thức về thị trường thì họ lại được bù đắp bằng sự nhiệt tình có thừa và cũng không vướng bận với những tính toán về rủi ro khi đầu tư.

Khi được hỏi cảm nhận về thị trường hiện tại, H. cho biết “không có gì phải lo lắng, thị trường vẫn còn tăng trưởng mà”. Đây là tâm lý thường thiếu vắng ở các nhà đầu tư lâu năm mỗi khi thị trường lên cao, những người từng mang “vết sẹo” từ nhiều cú sụp trong quá khứ.

Là người tiếp xúc với khách hàng giao dịch hàng ngày, ông Nguyễn Đức Nhân cảm nhận rõ điều đó. “Tại thời điểm này, tuy rằng định giá thị trường có cao, nhưng đa phần người mới tham gia đều không sợ vì ký ức của những nhà đầu tư F0 chưa có màu xám của những cú sụp năm xưa. Những nhà đầu tư mới đa phần đều trẻ, chưa từng đầu tư chứng khoán và sẵn sàng chấp nhận phiêu lưu”, ông Nguyễn Đức Nhân, Giám đốc Trung tâm Kinh doanh tại Chứng khoán KB, chia sẻ tại một hội thảo chứng khoán diễn ra vào ngày 13/12/2021.

Và rồi chính những nhà đầu tư mới này trở thành lực lượng nòng cốt níu giữ đà tăng cho thị trường cổ phiếu trong gần 1 năm qua, mặc cho làn sóng bán ra từ phía nội bộ doanh nghiệp và khối ngoại.

Đến nay, những nhà đầu tư mới có vẻ đang được trao thưởng với sự liều lĩnh, táo bạo của mình. Năm 2021, VN-Index tăng mạnh 36% lên sát ngưỡng 1,500 điểm với thanh khoản kỷ lục, thậm có có lúc lên tới hơn 50,000 tỷ/phiên.

Tài năng hay sự may mắn?

Tuy nhiên, thành quả tích cực của những nhà đầu mới cũng đặt ra một câu hỏi lớn: Liệu đây là kết quả nhờ tài năng lựa chọn cổ phiếu hay chỉ đơn thuần là sự may mắn?

Hãy thử hỏi các nhà đầu tư mới và một số sẽ nói rằng họ biết rõ mình đang làm gì.

Anh B. cho biết thành tích hiện tại đến từ việc dành 2-3 tiếng mỗi ngày để nghiên cứu đọc báo cáo tài chính, xem biểu đồ kỹ thuật, nghe ngóng thông tin. “Theo tôi, 90% đến từ việc nghiên cứu và chỉ 10% là may mắn. Quan trọng nhất là đừng hoảng loạn bán ra khi thị trường giảm, cứ tin tưởng vào bản thân mình và đừng nghe ai cả”, anh B. cho biết.

Tuy vậy, thật khó mà phân định đây là kết quả của tài năng hay sự may mắn, nhất là trong 1 năm “nước lên thuyền lên” như thế này. So với đầu năm, 90% mã chứng khoán trên sàn HOSE đều có lãi, trong khi tỷ lệ này trên HNX cũng đạt 91%. Điều này có nghĩa, nhắm mắt chọn đại một mã trên sàn HOSE, HNX và giữ trong 1 năm, bạn sẽ có 90% xác xuất chiến thắng. Nếu may mắn chọn được 1 trong 250 mã tăng hơn 100% trên HOSE và HNX (xác suất 30%-40%), bạn hẳn sẽ rủng rỉnh tiền để du xuân.

Bên cạnh đó, trong 248 phiên giao dịch trong năm thì có hơn 153 phiên tăng giá và chỉ có 26 phiên giảm hơn 1%, điều này cũng góp phần làm xác suất thắng của nhà đầu tư tăng cao hơn.

Nói như thế không phải để cho rằng nhà đầu tư mới không đủ năng lực để đạt thành tích tốt, nhưng thành tích 1 năm quả thật chưa nói lên quá nhiều điều và cần phải được thử thách qua một giai đoạn thị trường suy giảm. Trong 1 nghiên cứu mang tên “What’s Past is Not Prologue”, James White, Jeff Rosenbluth và Victor Haghani thuộc quỹ Elm Partners Management cho biết thậm chí thành quả của 20 năm cũng không đủ để hoàn toàn phân biệt giữa một chuyên gia quản lý quỹ với một nhà đầu tư bình thường.

Tuy nhiên, sẽ thật sự đáng ngại nếu thành quả tích cực trên chỉ đơn thuần kết tinh từ sự may mắn vì nó sẽ đẩy sự tự tin vượt quá khả năng của một người và dẫn tới những quyết định sai lầm.

Cũng như huyền thoại đầu tư Howard Mark từng nói: “Những ngày tháng thị trường tăng điểm chẳng dạy ta điều gì ngoài những bài học xấu”. Một thị trường con bò kéo dài chỉ ru ngủ chúng ta vào suy nghĩ rằng kiếm tiền trên thị trường thật dễ dàng và mọi thứ vẫn sẽ tiếp diễn như thế đến sau này. Nhưng như những cú thăng giáng trong quá khứ đã cho thấy: Chẳng có gì dễ dàng mãi cả!

Vũ Hạo